WINEMAKERS OF NORTH GREECE

Άρθρο του κου Θόδωρου Γεωργόπουλου (*) στο περιοδικό Wine Τrails, Φεβρουάριος – Απρίλιος, Τεύχος Νο26 (30/01/2021) για την πρωτοπουλία της ΕΝΟΑΒΕ για τη δημιουργία Παρτηρητηρίου προστασίας ΠΓΕ Μακεδονία.

(*) Ο Θεόδωρος Γ. Γεωργόπουλος είναι κάτοχος της έδρας Jean Monnet για το Δίκαιο του Οίνου, του Πανεπιστημίου της Reims (Καμπανία Γαλλίας), Πρόεδρος του Ινστιτούτου Αμπέλου και Οίνου Καμπανίας (Institut Georges Chappaz), Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης για το Δίκαιο του Οίνου (AIDV), Ειδικός Γραμματέας στην Επιτροπή Δίκαιο και Κατανάλωση του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV), Γενικός Διευθυντής του Σ.Ε.Ο. και Δικηγόρος Αθηνών

Εδώ και έξι μήνες περίπου η ΕΝΟΑΒΕ, με την αρωγή του Σ.Ε.Ο. και της ΕΔΟΑΟ και σε συνεργασία με την Διεύθυνση Β8 του Υπουργείου Εξωτερικών και με το ΥπΑΑΤ πήρε την πρωτοβουλία μιας μεγάλης προσπάθεια νομικής προστασίας της Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) «Μακεδονία». Το «Παρατηρητήριο» έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή μηχανισμούς συγκέντρωσης και αξιολόγησης παράνομων πρακτικών ανά τον κόσμο, έχει ξεκινήσει διαδικασίες κατά σημάτων (σε Πολωνία και αλλού) με τον όρο «Wines of Macedonia » για οίνους από την Β. Μακεδονία, έχει προσπαθήσει να κινητοποιήσει την Ευρ. Επιτροπή ενώ συντόνισε σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές την εγγραφή της ΠΓΕ στο «σύστημα της Λισσαβώνας» στο οποίο προσχώρησε πρόσφατα η Ε.Ε.

Είναι ωστόσο αλήθεια ότι η καλή βούληση ή ακόμα και τα όποια νομικά γράμματα δεν αρκούν. Μια τέτοια επιχείρηση απαιτεί επίσης γενικότερη πολιτική κινητοποίηση αλλά και χρήματα. Αν και η δικηγορική εταιρεία Γεωργόπουλος και Συνεργάτες έχει αναλάβει αφιλοκερδώς το εθνικό έργο συντονισμού των ενεργειών προστασίας της ΠΓΕ σε παγκόσμιο επίπεδο, οι «μάχες» δίνονται στο εξωτερικό και μάλιστα ενώπιον διοικητικών αρχών (γραφεία σημάτων) και δικαστηρίων. Η προοπτική της επίλυσης των ζητημάτων σε διπλωματικό επίπεδο, απευθυνόμενοι ως Ελληνική Πολιτεία είτε στο κράτος της Β. Μακεδονίας είτε σε κράτη μέλη της Ε.Ε. στην επικράτεια των οποίων λαμβάνουν χώρα παράνομες χρήσεις ή επίκληση της ΠΓΕ έχει κριθεί στην πράξη ανεδαφική.

Ας πάρουμε το παράδειγμα της ProWein. Eδώ και χρόνια η ΕΝΟΑΒΕ στέλνει επιστολές διαμαρτυρίας σε διοργανωτές, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και στις γερμανικές αρχές. Από κοντά και η ελληνική Πρεσβεία. Η απάντηση των διοργανωτών, σε συνέχεια της θέσης σε εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών είναι ότι πλέον το γειτονικό κράτος συμμετέχει ως Β. Μακεδονία. Ωραία ως εδώ. Στο περίπτερο όμως, στα φυλλάδια κλπ της Έκθεσης, ο όρος που χρησιμοποιείται είναι πάντα « Wines of Macedonia », να σημειώσουμε δε ότι σύμφωνα με την νομολογία του Δικαστηρίου της Ε.Ε. (υπόθεση C-44/17) κάτι τέτοιο συνιστά παράνομη «έμμεση εμπορική χρήση» της γεωγραφικής ένδειξης. Ποια είναι η απάντηση: «εξώδικο». Πολύ ωραία. Όμως το κόστος ανέρχεται σε αρκετές χιλιάδες ευρώ (ναι, ξεχάστε τον δικηγόρο και τον δικαστικό επιμελητή με τις ελληνικές χρεώσεις).

Με αφορμή αυτό το παράδειγμα, τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Πολλά και συγκεκριμένα. Ειδικότερα:

1. Επιχειρησιακή στήριξη του Παρατηρητηρίου από το Υπουργείο Εξωτερικών στην διαχείριση των δράσεων του Παρατηρητηρίου. Η Διεύθυνση Β8 είναι στο πλευρό της προσπάθειας δείχνοντας μεγάλη ευαισθησία για το πρόβλημα. Υπάρχουν όμως επιχειρησιακά ζητήματα που την ξεπερνούν. Για παράδειγμα, το κόστος επίσημης μετάφρασης των κειμένων που πρέπει να προσκομιστούν για την ανακοπή σήματος ενώπιον αρμόδιου γραφείου σε μια χώρα όπως η Πολωνία είναι ανάλογο (αν όχι μεγαλύτερο) από εκείνο της αμοιβής του τοπικού δικηγορικού γραφείου. Η ΕΝΟΑΒΕ πλήρωσε για αυτό την Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών! Δωρεάν παροχή αυτής της υπηρεσίας για έναν τέτοιο εθνικό λόγο δεν προβλέπεται. Αδυνατώ να πιστέψω ότι με απόφαση Υπουργού Εξωτερικών ή ακόμα και με νομοθετική τροπολογία δεν είναι δυνατόν να αναλάβει το Υπουργείο δωρεάν (ο όρος με ενοχλεί ήδη στην συγκεκριμένη περίπτωση) τα μεταφραστικά κόστη για όσο και όπου χρειαστεί. Ναι, 10, 50 και 100 μεταφράσεις κειμένων και δικογράφων που αφορούν την προάσπιση της εθνικής ΠΓΕ!
2. Διπλωματική στήριξη των προσπαθειών του Παρατηρητηρίου: ως θεματοφύλακας των Συνθηκών, υπεύθυνη για την διαχείριση του μητρώου των ονομασιών προέλευσης και των γεωγραφικών ενδείξεων αλλά και αρμόδια για την διεθνή εκπροσώπηση της Ε.Ε., η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μπορεί να μένει αδιάφορη στις καταστρατηγήσεις της χρήσης ευρωπαϊκής (και όχι ελληνικής!) ΠΓΕ σε πλήθος κρατών, εντός ή εκτός της Ε.Ε. Αλλά για κάτι τέτοιο δεν μπορούμε να υπολογίζουμε ούτε στο «φιλότιμο» της Επιτροπής ούτε στην αποτελεσματικότητα των επιστολών που έχει στείλει ή κοινοποιήσει επανειλημμένως η ΕΝΟΑΒΕ και ο ΣΕΟ (για να μην λάβουν ποτέ απάντηση).Εξάλλου, οι συμφωνίες που έχει συνάψει η Ευρωπαϊκή Κοινότητα/Ένωση με τρίτα κράτη περί προστασίας γεωγραφικών ενδείξεων (π.χ. ΗΠΑ, Αυστραλία…) αναφέρουν ως προστατευόμενο όρο το « Regional Wine of Macedonia – Makedonikos », ως μετάφραση του «Τοπικός Οίνος Μακεδονία». Με την καθιέρωση των ευρωπαϊκών τεχνικών φακέλων και την κατάργηση των «τοπικών οίνων» μετά τον Κανονισμό 479/2008 προστατεύεται πλέον ο όρος « Macedonia » ως ισοδύναμος του ελληνικού. Πρέπει λοιπόν η Ευρ. Επιτροπή να απαιτήσει, μέσω των μικτών επιτροπών που προβλέπουν οι σχετικές διμερείς συμφωνίες, είτε την επικαιροποίηση του προστατευόμενου όρου είτε, ακόμα καλύτερα, την αναγνώριση από το αντισυμβαλλόμενο κράτος ότι οποιοσδήποτε συναφής όρος από οίνους άλλης γεωγραφικής προέλευσης συνιστά «επίκληση» σύμφωνα με όσα ορίζει είτε η εν λόγω συμφωνία είτε οι γενικές διατάξεις του δικαίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Μια τέτοια κινητοποίηση από την Ευρ. Επιτροπή, προϋποθέτει όμως σχέδιο και συνεχή προσπάθεια από την Ελλάδα, σε υψηλό διπλωματικό επίπεδο.
3. Υπογραφή της υπουργικής απόφασης από το ΥπΑΑΤ για τη δημιουργία των κατ’ άρθρο 38 (ευτυχώς «σώθηκε» την τελευταία στιγμή η κατάργησή του) του N. 4384/2016 που θα επιτρέψει στην ΕΝΟΑΒΕ να αποκτήσει πόρους μέσω εισφοράς επί των πωλήσεων οίνων με την ΠΓΕ Μακεδονία. Τα όσα ακούγονται κατά καιρούς για το νόμιμο της υποχρεωτικότητας τέτοιων εισφορών είναι αστεία αν όχι εκ του πονηρού: από το 2013, στην υπόθεση C-677/11, το Δικαστήριο της Ε.Ε. οριστικά έκρινε ότι τέτοιες εισφορές δεν είναι αντίθετες με το δίκαιο της εσωτερικής αγοράς ενώ σε Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και αλλού αυτό κάνουν εδώ και δεκαετίες. Στην Ελλάδα κανείς δεν θέλει να πληρώσει. Δικαίωμά του. Αλλά ας μην έχει και απαιτήσεις.
4. Κινητοποίηση της Περιφέρειας προκειμένου να στηριχθεί έμπρακτα η προσπάθεια του Παρατηρητηρίου. Αυτό σημαίνει, αφενός, να βοηθήσει να βρεθούν οι 40.000 – 50.000 ευρώ το χρόνο (για να είμαστε συγκεκριμένοι και να μην δίδεται η εντύπωση ότι μιλάμε για εξωφρενικά ποσά) αυτής της διεθνούς νομικής «σταυροφορίας» και να συμβάλει στην δημιουργία branding για τον οίνο «Μακεδονία». Και η ευθύνη των φορέων του κλάδου, που διαχειρίζονται τους πόρους των προγραμμάτων προβολής – προώθησης είναι σημαντική στο σημείο αυτό. Πολλώ δε μάλλον σήμερα που θα παρέχεται η δυνατότητα δράσεων και για την εσωτερική αγορά.Κακά τα ψέματα: οι νομικές προσπάθειες είναι σημαντικές, ακόμα και απαραίτητες, αλλά πρέπει να συνοδεύουν μια σοβαρή στρατηγική για την δημιουργία άυλης αξίας γύρω από την γεωγραφική ένδειξη. Αυτή η άυλη αξία είναι το μεγαλύτερο όπλο που μπορεί να δοθεί τόσο στον διπλωμάτη όσο και στον νομικό για να ευοδώσουν οι δικές τους προσπάθειες.

Δείτε το άρθρο σε μορφή pdf. ΕΔΩ